FC Weesp test oplossing geboortemaandeffect: “Begint bij bewustwording”

De KNVB en FC Weesp slaan de handen ineen om het geboortemaandeffect te tackelen. Ook jongeren die aan het einde van het jaar zijn geboren, moeten namelijk de kans krijgen om zichzelf optimaal te ontwikkelen, zo vindt de KNVB. De bond en club organiseren daarom trainingspartijtjes om de oplossing te zoeken en het jeugdvoetbal eerlijker te maken. “Wat ons betreft is het experiment zeer goed verlopen”, vertelt Leo Timmermans, sinds december verantwoordelijk bestuurslid voor Voetbalzaken van FC Weesp en al enige jaren betrokken als voorzitter van de Technische Commissie.

Geboortemaandeffect

Het is een probleem dat veelvuldig bij amateur- en profclubs opspeelt: het geboortemaandeffect. Aangezien de jongens die eerder in het jaar zijn geboren vaak fysiek krachtiger zijn en voetballend meer ervaring hebben dan spelers met een geboortemaand aan het einde van het jaar, wordt de eerste categorie opvallend vaker geselecteerd voor selectieteams. Het gevolg is dat er nog een groter niveauverschil ontstaat tussen de jongens, waardoor de tweede categorie een minder grote kans krijgt zich te etaleren.

Ook FC Weesp zag dit probleem en probeerde het afgelopen jaar te doorbreken. “Wij waren daar zelf al wat meer mee bezig”, vertelt Timmermans. “Vorig jaar hebben we bij een speler een duidelijk keuze gemaakt. We hadden twee jongetjes die beiden eigenlijk even goed waren, waarvan één speler moest afvallen. De ene was in februari geboren en de andere in november. Vanwege het geboortemaandverhaal en het zorgen dat de selectie niet te oud wordt, hebben we toen de speler uit november een kans gegeven.”

Testwedstrijden

Die keuze van FC Weesp was de opmaat naar grotere bewustwording en beleid. De trainingspartijen van vorige week woensdag waren daar het startschot van. De wedstrijdjes tussen de jeugdvoetballers bestonden uit teams met een range van twee jaar. We nemen Onder de 8 en Onder de 9 als voorbeeld. Het oudste spelertje, dat in januari 2011 is geboren, krijgt 24 punten aan zich gebonden. De jongste voetballer, die in december 2012 is geboren, krijgt 1 punt. De bedoeling is dat elk team uiteindelijk met maximaal 96 (8 spelers x 12) punten aan de aftrap verschijnt. Het geboortemaandeffect moet daarmee verdwijnen.

FC Weesp kijkt met een goed gevoel terug op de testfase. “We hebben ervoor gekozen om de gehele dagtraining daarvoor in te richten en dat gaf een stuk rust”, vertelt Timmermans. “De jongens en meiden hebben uiteindelijk heerlijk gevoetbald. Het mooie is dat kinderen nu met elkaar voetbalden die dat normaal niet doen. Je mixt namelijk verschillende leeftijdscategorieën met elkaar, wat voor de jongere kinderen een mooie uitdaging oplevert en van de oudere kinderen een andere rol vraagt.”

Verhoudingen

De KNVB en FC Weesp zagen de spelertjes namelijk op een andere manier met elkaar omgaan. “Jongens die in het najaar zijn geboren worden vaak als mindere spelers gezien dan spelers uit het voorjaar. Je mixt in het experiment alle teams, waardoor het kan zijn dat er zelfs twee jaar leeftijdsverschil tussen spelers zit. Maar hetzelfde jongere spelertje kan in een ander team juist de oudste zijn. Daardoor ontstaan in het team andere verhoudingen.”

Het is een van de redenen dat FC Weesp in het overkoepelende project ‘Gelijke kansen’ stapte. “Het is een manier waarop niet alleen je selectiespelers goede trainingen krijgen en onder de aandacht zijn, maar de gehele breedte van je club. Op die manier behoud je een groot gedeelte van je spelers, krijgen zij goede trainingen en haal je op ten duur meer leden binnen. Dat zien we nu ook gebeuren.” Als onderdeel van dit project kwam FC Weesp met de bond in gesprek. “De KNVB heeft ons gevraagd om hier aan mee te doen. We hebben vervolgens daarover gesproken en gedacht: wat kunnen we ermee verliezen? Het is alleen maar goed om hiermee aan de slag te gaan, zodat we mensen bewust kunnen maken van dit effect.”

Praktijk

Het klinkt als een ‘ver van mijn bed show’, omdat het samenstellen van jeugdteams van oudsher op deze wijze plaatsvindt, maar het probleem wordt op alle platformen duidelijk. Ook in de praktijk. “Er bestaan van bijvoorbeeld het Nederlands Elftal Onder 17 schrikbarende grafieken, waarin vrijwel het gehele team in de maanden januari, februari of maart zijn geboren. Dan lijkt het net alsof er geen talent zit bij de jongens die later in het jaar zijn geboren. Dat kan natuurlijk nooit kloppen.”

Timmermans zag tijdens de jeugdpartijen een aantal interessante ontwikkelingen plaatsvinden. “Er is nu een andere setting en spelers komen in actie tegen andere jongens, wat ze vaak erg leuk vinden. Je ziet bovendien dat de jongens hierin behoorlijk flexibel zijn. Waar je eigenlijk altijd hoort dat jongens bij hetzelfde team willen blijven, valt dat in de praktijk wel mee. Dit soort sentimenten komt gewoon regelmatig bij de ouders vandaan.” Het plezier dat de jongens uitstraalden, laat zien dat het hen niet uitmaakt wat het niveauverschil met de tegenstander is. “Dat begint pas uit te maken als je de competitie erbij betrekt, want dan gaat het in een keer om het winnen. Dat mag ook, dat is heel goed, maar uiteindelijk is het voetbal gewoon een hartstikke leuk spel. En zeker op die leeftijd.”

Ook de KNVB had een positief gevoel bij het experiment. “Wij hadden inderdaad ook een goed gevoel”, vertelt Jorg van der Breggen, Senior medewerker Voetbalontwikkeling van de KNVB. Hij gaat in een uitgebreid interview met Het Amsterdamsche Voetbal in op het project. “Het is weliswaar de eerste keer, waardoor we zowel organisatorisch al inhoudelijk een aantal op- en aanmerkingen hebben. Maar de kern is dat we de teams op een andere manier indelen, wat een dermate uitkomst moet opleveren om er uiteindelijk een vervolg aan te geven”, aldus Van der Breggen. Lees hier het gehele interview met de KNVB.

Bewustwording

Timmermans weet dat clubs eerst bewust moeten worden van het fenomeen, voordat deze stappen kunnen nemen. “Als je niet weet dat het er is, dan blijven clubs hun indeling baseren op de sterkste (vaak grootste) spelers van dat moment en blijven selectieteams vaak bestaan uit oudere jongens. Maar dat zijn jongens die nú de beste zijn. De vraag is echter of die ook later de beste zijn. Bovendien krijgen de jongens in de selectie vaak ook een betere trainer, waardoor zij nóg beter worden. Dat is simpelweg niet eerlijk, want de andere (vaak jongere, red.) spelers lopen daarmee een achterstand op en komen nooit meer in aanmerking voor een selectieteam. Het gelijke kansen beleid met aandacht voor het geboortemaandeffect helpt om meer – vooral jonge – kinderen de juiste uitdaging te geven en zichzelf te kunnen ontwikkelen”, aldus Timmermans.

Het experiment heeft vandaag al een vervolg gekregen. Er zijn opnieuw onderlinge wedstrijdjes gespeeld in wisselende teams van gemiddelde leeftijd op de velden van FC Weesp. Er worden zo steeds meer gegevens verzameld die de KNVB inzicht geven om het geboortemaandeffect tegen te gaan en kinderen gelijke kansen te geven zich te kunnen ontwikkelen als voetballer, voetbalster of zelfs voetbal-ster.

Tekst: Jordi Smit
Foto: KNVB

KNVB zoekt oplossing voor geboortemaandeffect: “Niet logisch wat we doen”