Scheidsrechters in het amateurvoetbal trekken aan de bel, ook bij elkaar

De KNVB moet ook in de spiegel kijken, als het om het toegenomen aantal incidenten op de amateurvelden gaat. Dat stellen bezorgde scheidsrechters in een interview in de De Volkskrant. Tegelijk is daar ook een tegengeluid binnen de arbitrage dat het artikel van vorige week onjuistheden bevat en dat het ook anders is. Jos Angevaarde: “In het Westen lopen in ieder geval zeker 50-60 begeleiders rond die er alles aan doen om de scheidsrechter beter te maken.”

Bezorgd

Haico Hellemons (35) en Van Rossum zijn bezorgd over het niveau van de arbitrage in het amateurvoetbal. De KNVB zit met een tekort aan spelleiders, zodat de eisen te veel zijn gedaald in hun ogen. ‘Er zijn niet genoeg scheidsrechters met goede competenties’, aldus Jeroen van Rossem. ‘Maar als je daarvan iets zegt, klinkt al snel de roep dat we blij moeten zijn dat er een scheidsrechter is.’

Het duo somt de problemen op. Te weinig begeleiding vanuit de bond. Gebrekkige conditie bij arbiters door vrijblijvende fitheidstesten. Van Rossem: ‘Terwijl conditie het belangrijkst is, om het spel van dichtbij te volgen en acceptatie voor beslissingen te vergroten.’ Het fluiten vanuit de middencirkel komt te vaak voor, met alle gevolgen. Bij aanstellingen komt volgens hen vriendjespolitiek kijken en de spelregeltoetsen zijn fraudegevoelig. ‘Dat is tegenwoordig een digitale toets, die kandidaten klassikaal maken.’ Dan ook nog: gebrek aan transparantie. Te weinig kansen om te promoveren. Het vervangen van rapporteurs, met wie persoonlijk contact normaal was, door begeleiders die beoordelingen per computer afhandelen.

‘Veel van de wanordelijkheden op het veld ontstaan door scheidsrechters zelf. Bij het voetbal lijkt alles te kunnen’, stelt Van Rossem, de spreekbuis van de twee. ‘En dat terwijl het voetbal behoefte heeft aan goede managers op het veld, want de hele bevolking komt bij elkaar, van alle kleuren, uit alle standen. Om dat proces goed te laten verlopen, moet je investeren. Waarderen. Koesteren.’

Van Rossum is onlangs gestopt met fluiten, uit frustratie, omdat hij het plezier in zijn hobby is kwijtgeraakt, en omdat hij ondanks goede beoordelingen te horen kreeg dat hij te oud was om hogerop te komen. Hij kreeg een koel briefje bij zijn afscheid. ‘Alles gaat via de computer.’ Van Rossem fluit onder meer bij jeugd onder 19 van de betaalde clubs. Maar het afglijden van de arbitrage in zijn totaliteit gaat hem aan het hart.

De KNVB berichtte in september over het fors toegenomen aantal incidenten op de amateurvelden. Veel meer rode kaarten, opvallend meer gestaakte wedstrijden. Het seizoen 2023-2024 gaf een stijging van tien procent te zien in stakingen en zware tuchtzaken ten opzichte van een jaar eerder. De KNVB zet in op meer respect en sportiviteit en spreekt over maatschappelijke problemen als oorzaak van de verruwing. Kortere lontjes bij de bevolking, het naijlende effect van corona, het afnemen van onderling respect.

Ook besteedde de bond aandacht aan het grote tekort aan scheidsrechters in het amateurvoetbal, door een wervingsactie met een tekst op de rug van de arbiters in het betaald voetbal, gedurende een speciaal uitgeroepen week van de scheidsrechter: ‘word scheidsrechter’, stond op het shirt. Van Rossem: ‘In diezelfde week haalde trainer Peter Bosz van PSV verbaal uit naar scheidsrechter Makkelie, maar werd zijn schorsing in een tuchtzaak omgezet in een voorwaardelijke straf. Dat heeft toch niets meer te maken met een voorbeeldfunctie. Dat is toch geen milieu waarin jonge mensen zeggen: ja leuk, ik ga lekker wedstrijden fluiten. Het is eenrichtingsverkeer, terwijl we in een negatieve spiraal zitten.’

Reactie vanuit het scheidsrechtersgilde

Jos Angevaarde las het bovenstaande met enige verbazing en omdat De Volkskrant alleen aan de KNVB om een reactie gevraagd heeft maar vooral ook omdat de twee scheidsrechters wat bijzondere eigen conclusies trekken en hierbij soms flink naast de waarheid zitten. Angevaarde: “Dat er een tekort aan spelleiders is, dat is een bekend gegeven. Niets nieuws onder de zon. Er zijn onvoldoende (nooit genoeg zou ik zeggen) scheidsrechters met voldoende competenties, roepen de mannen in koor. Maar vanaf dat moment raken de mannen het spoor bijster.”

,,Te weinig begeleiding? Tja, als je minder scheidsrechters hebt, dan neemt ook het aantal begeleiders af. Niet erg vreemd. Ik ben van mening dat de huidige begeleiding tien keer beter is dan de begeleiding jaren terug was toen er wel voldoende scheidsrechters leken te zijn. Dus misschien ligt daar niet echt de oorzaak. “Gebrekkige conditie door vrijblijvende fitheidstesten”. Dat is wat je noemt een wel heel bijzondere conclusie. Vooropgesteld dat er op geen enkel onderdeel op het in te vullen digitale formulier van de begeleider de competentie “conditie” gevraagd wordt, is het des te schrijnender dat men in Zeist bedacht heeft dat fitheidstesten de oplossing zijn. Ik vermoed voor veel scheidsrechters een keuze die ervoor zorgt dat men eerder de pijp aan Maarten geeft. Een minimale eis is een optie, zoals dat in het verleden was bij zowel de Coopertest als de Shuttle Run. Maar een maximale test ten opzichte van je concullega’s is onzinnig. Je bent geen betere scheidsrechter als je heel lang, veel en hard kan lopen.”

,,Vriendjespolitiek? Heel benieuwd waar dat vandaan komt. Misschien komt de onvrede wel omdat de software nog wat steken laat vallen. Dan hebben de heren besloten de spelregeltoets fraudegevoelig te bestempelen. Ja, het zit je ook allemaal niet mee. Gebrek aan transparantie, daar zit wel wat in. Probleem is dat scheidsrechters door mensen beoordeeld worden. Er is dus sprake van een jurysport. Dus al is het wel transparant. Dan brengt je niet meer kans op een goed resultaat.”

Vervolgens wordt het vervangen van rapporteurs met wie je persoonlijk contact had naar voren gehaald. En begeleiders die alleen maar een digitaal formulier invullen. ,,Dat moet echts iets uit het Limburgse zijn, want hier in het Westen lopen in ieder geval zeker 50-60 begeleiders rond die er alles aan doen om de scheidsrechter beter te maken. Ik heb ze allemaal meegemaakt bij opleidingen en bijscholingen/thema avonden en al die begeleiders lijken soms meer gemotiveerd dan de scheidsrechter die ze begeleiden.”

,,De opmerking over docenten die zouden sjoemelen omdat dat beter voor hun prestatie zou zijn. Daar ga ik maar niet op in. En het bekende verhaal dat betere betaling de oplossing zou zijn. Leuk bedacht, maar de KNVB heeft te maken met de vrijwilligersvergoeding en afspraken met de Belastingdienst. De KNVB wil wel, maar is dus met handen en voeten gebonden. Dan zal er ruimte via de politiek moeten komen.”

,,Ja, ik ben ook van mening dat niet altijd de juiste keuzes gemaakt worden. Een begeleider en een rapporteur horen niet in één functie ingezet te worden. Een begeleider heeft een hele andere rol met andere competenties dan een rapporteur. Dat is andersom ook zo. Als ik een uitstekende wedstrijd fluit, overal bovenop zit en de juiste beslissingen neem, dan telt maar 60% van deze wereldprestatie mee voor mijn eindresultaat. Zo’n conditietest is niet zo mijn ding. Spelregelvragen gaan bijna altijd over dingen die bijna nooit gebeuren, dus daar zit ik soms naast.”

,,Dan is er nog zoiets als beschikbaarheid: ik word dus gestraft omdat ik de KNVB help (ik fluit soms een zaterdag niet omdat ik een collega begeleid en dus niet als scheidsrechter beschikbaar ben). Niet elke week dat ik beschikbaar ben, word ik door Zeist aangesteld. Als ik reserve ben, word ik door Zeist als begeleider ingezet. Eigenlijk moet ik die dan weer afzeggen om als scheidsrechter actief te kunnen zijn maar dat levert me weer een straf op omdat ik afgezegd heb. En het is dus ook beter om met een blessure te gaan fluiten. Je prestatie zal niet goed zijn maar je wordt er in ieder geval niet op afgerekend dat je afgezegd hebt. Dus met die andere 40% behoor ik niet tot de bovenste groep, in een aantal gevallen omdat ik de KNVB help, maar het is wat het is.”

Maar waarom fluit je dan nog? ,,Gewoon, het blijft het mooiste spelletje dat er is. En het blijft spijtig dat niet iedereen met dat virus besmet raakt. Er komt nog een keer het moment dat ook in Zeist besloten wordt dat er geen promotie en degradatie meer is en dat er geen ranglijsten voor scheidsrechters meer zijn. Of ik het meemaak? Geen idee, misschien als dat idee binnenkort weer uit de mottenballen gehaald wordt. De aandacht moet niet op ons liggen. Wij maken minder fouten dan de spelers. En als je op een lager niveau voetbalt, krijg je ook een scheidsrechter op jouw niveau. En als die nu ook nog een keer de voor jou gebruikelijke off day heeft. Kijk in de spiegel, ik sport voor mijn plezier en jouw andere mening helpt mij echt niet om een andere mening te hebben of andere keuze te maken. Ik doe mijn best de regels zo goed mogelijk toe te passen in de geest van de wedstrijd.”